Sylwia Solawa-Wrzosek
Czym jest program Cyberbezpieczny Samorząd?
Cyberbezpieczny Samorząd to szeroko zakrojona inicjatywa mająca na celu podniesienie poziomu bezpieczeństwa cyfrowego w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) i stworzenie kompleksowego systemu ochrony cyfrowej w polskich samorządach. Jest on skierowany do gmin, powiatów i województw, które pragną skutecznie chronić swoje systemy informatyczne przed rosnącą liczbą cyberzagrożeń.
Program Cyberbezpieczny Samorząd został uruchomiony w 2023 roku jako element szerszej strategii cyfryzacji i zabezpieczenia infrastruktury krytycznej kraju. Jest realizowany w ramach Funduszy Europejskich na Rozwój Cyfrowy 2021-2027 (FERC).
Jakie są kluczowe obszary wsparcia w ramach programu Cyberbezpieczny Samorząd?
Program Cyberbezpieczny Samorząd oferuje wsparcie finansowe i merytoryczne w kluczowych obszarach, takich jak:
- modernizacja i rozbudowa infrastruktury IT w celu zwiększenia odporności na ataki hakerskie – firewalle nowej generacji, systemy wykrywania i zapobiegania włamaniom (IDS/IPS), oraz zaawansowane narzędzia do monitorowania sieci itp.;
- ochrona danych – systemy szyfrowania i rozwiązania do bezpiecznego przechowywania oraz przetwarzania danych osobowych;
- zarządzanie tożsamością i dostępem – systemy IAM (Identity and Access Management) oraz rozwiązania do uwierzytelniania wieloskładnikowego;
- bezpieczeństwo aplikacji – zabezpieczanie aplikacji webowych i mobilnych;
- reagowanie na incydenty bezpieczeństwa – tworzenie i wyposażanie zespołów reagowania na incydenty bezpieczeństwa (CSIRT), narzędzia do wykrywania i analizy incydentów, szkolenia dla personelu;
- ciągłość działania – opracowanie i wdrażanie kompleksowych planów ciągłości działania oraz odzyskiwania po awarii;
- edukacja i budowanie świadomości – szkolenia pracowników z zakresu cyberbezpieczeństwa i bezpiecznego korzystania z zasobów IT.
Dzięki temu program wielotorowo wspomaga dążenia do stworzenia kompleksowego i spójnego systemu ochrony cyfrowej w polskich jednostkach samorządu terytorialnego. Cyberbezpieczny Samorząd ułatwia też dostosowanie systemów informatycznych i procesów do obowiązujących przepisów prawnych, w tym RODO oraz ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa. Tym samym pomaga chronić interesy obywateli, zwiększając bezpieczeństwo ich danych i zapewniać nieprzerwane świadczenia usług publicznych. Przystąpienie do programu to szansa na skorzystanie ze środków publicznych, które mogą znacząco obniżyć koszty modernizacji infrastruktury cyfrowej. Wdrażając odpowiednie rozwiązania, samorządy zyskują większą odporność na cyberzagrożenia i podnoszą poziom zaufania obywateli do świadczonych usług.
Cyberbezpieczny Samorząd – jak jednostki samorządu terytorialnego mogą poprawić swoje cyberbezpieczeństwo?
Podniesienie poziomu cyberbezpieczeństwa w samorządach to złożony proces wymagający zastosowania zarówno odpowiednich technologii, jak i działań organizacyjnych. Jakie są najważniejsze kroki, które należy podejmować?
1. Wdrożenie polityki cyberbezpieczeństwa
Każdy samorząd powinien mieć spisaną i wdrożoną politykę cyberbezpieczeństwa. Dokument ten stanowi fundament działań związanych z ochroną danych i systemów informatycznych. Powinien obejmować m.in.:
- procedury postępowania w przypadku incydentu, które pozwalają na szybkie reagowanie na zagrożenia i minimalizowanie ich skutków,
- zasady dostępu do danych i systemów, określające role oraz uprawnienia poszczególnych pracowników,
- regularne szkolenia pracowników, mające na celu zwiększenie świadomości zagrożeń i poprawę codziennych praktyk związanych z bezpieczeństwem.
Wdrożenie takiej polityki to realne działanie wpływające na bezpieczeństwo cyfrowe jednostki. Dokument powinien być regularnie aktualizowany i dostosowywany do zmieniających się zagrożeń oraz przepisów prawa. Dobrze opracowana i sumiennie przestrzegana polityka cyberbezpieczeństwa pomaga zminimalizować ryzyko incydentów, ograniczyć skutki ewentualnych ataków i zwiększyć zaufanie mieszkańców do usług świadczonych przez samorząd.
2. Ochrona systemów przed atakami
Zapewnienie ochrony wymaga zastosowania nowoczesnych technologii oraz spójnej strategii bezpieczeństwa. Oprócz wdrożenia podstawowych rozwiązań, takich jak firewalle i oprogramowanie antywirusowe, samorządy powinny korzystać z systemów wykrywania zagrożeń (IDS/IPS). Niezwykle istotne jest szyfrowanie danych zarówno w trakcie ich przesyłania, jak i przechowywania, co zapobiega nieautoryzowanemu dostępowi nawet w przypadku ich przechwycenia. Warto również inwestować w segmentację sieci, co ogranicza rozprzestrzenianie się zagrożeń w razie incydentu. Uzupełnieniem działań ochronnych jest monitorowanie ruchu sieciowego w czasie rzeczywistym oraz wdrożenie wieloskładnikowego uwierzytelniania, które znacząco podnosi poziom bezpieczeństwa kont użytkowników.
3. Regularne audyty i testy penetracyjne
Audyty pomagają kontrolować stan bezpieczeństwa cyfrowego, analizować ryzyko i optymalizować dotychczasowe działania (dowiedz się więcej: audyt bezpieczeństwa IT – czym jest i dlaczego warto?). Regularne audyty pomagają nie tylko w zapewnieniu zgodności z obowiązującymi normami i przepisami, ale także w wykrywaniu słabych punktów, które mogą zostać wykorzystane przez cyberprzestępców. Testy penetracyjne pozwalają natomiast na wykrycie słabych punktów systemu poprzez symulowanie ataków na systemy informatyczne. Kombinacja audytów i testów penetracyjnych stanowi kompleksowe podejście do zarządzania bezpieczeństwem, dając organizacjom pewność, że ich systemy są odpowiednio chronione.
4. Backup danych i optymalizacja RPO/RTO
Brak dostępności usług publicznych może sparaliżować działanie urzędu, co jest niedopuszczalne. Prowadzi to do opóźnień w realizacji ważnych zadań, a także utraty zaufania obywateli do instytucji publicznych – a tym samym powoduje straty zarówno w zakresie operacyjnym, jak i wizerunkowym. Dlatego istotne jest, aby każda instytucja publiczna miała w swojej strategii plan awaryjny i solidny system backupu, który zapewni ciągłość działania w przypadku awarii. FYR-Systems oferuje wsparcie w zakresie backupu danych oparte na rozwiązaniu Dell Data Domain. To rozwiązanie, które pozwala na skuteczne przechowywanie danych, zapewniając ich bezpieczeństwo oraz szybki dostęp w razie potrzeby. Natomiast dla zapewnienia minimalizacji ryzyka związanego z utratą danych i przestojami w pracy niezbędna jest optymalizacja wskaźników RPO (Recovery Point Objective) i RTO (Recovery Time Objective). Inwestycja w odpowiednie systemy nie tylko zabezpiecza przed kryzysowymi sytuacjami, ale także pozwala na skuteczne zarządzanie ryzykiem w długoterminowej perspektywie.
Dowiedz się więcej: RTO i RPO – co to jest?.
5. Zarządzanie zasobami IT
Efektywne zarządzanie zasobami IT to kolejny ważny element budowania odporności na cyberzagrożenia w jednostkach samorządu terytorialnego. Polskie narzędzie LOG Plus wspiera zarządzanie zasobami IT w jednostkach publicznych, pozwalając na:
- ewidencjonowanie sprzętu i oprogramowania;
- zarządzanie usługami IT;
- zarządzanie tożsamością;
- obsługę zgłoszeń serwisowych (helpdesk);
- wspieranie procesów związanych z RODO.
Dzięki temu stanowi kompleksowe wsparcie dla instytucji publicznych, umożliwiając skuteczne monitorowanie, kontrolę i optymalizację zasobów informatycznych.
Jakie korzyści odniosą samorządy z udziału w programie Cyberbezpieczny Samorząd?
Udział w programie Cyberbezpieczny Samorząd przynosi samorządom szereg istotnych korzyści, które wpływają na poprawę zarówno efektywności operacyjnej, jak i jakości świadczonych usług. Korzyści te są widoczne zarówno w krótkim, jak i długim okresie, co sprawia, że inwestycja w cyberbezpieczeństwo staje się niezwykle opłacalna. Do najważniejszych z nich należą:
- zwiększenie odporności na cyberataki – wdrożenie nowoczesnych rozwiązań IT minimalizuje ryzyko włamań i utraty danych;
- podniesienie kompetencji pracowników – szkolenia poprawiają świadomość zagrożeń i pozwalają szybciej reagować na incydenty;
- zapewnienie ciągłości działania urzędu – dzięki backupowi i lepszym procedurom odzyskiwania samorządy mogą sprawnie funkcjonować nawet w sytuacjach kryzysowych;
- obniżenie kosztów modernizacji – dofinansowanie zmniejsza obciążenia budżetowe jednostek samorządowych;
- wzrost zaufania mieszkańców – bezpieczne i stabilne usługi cyfrowe zwiększają satysfakcję oraz zaufanie obywateli do instytucji lokalnych;
- zgodność z przepisami prawa – wdrożenie standardów bezpieczeństwa pozwala uniknąć kar i spełnić wymogi RODO, ustawy o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa oraz innych regulacji.
Dzięki udziałowi w programie samorządy nie tylko chronią swoje zasoby, ale również inwestują w przyszłość, tworząc bezpieczne usługi dla mieszkańców.
Jak aplikować o środki z programu Cyberbezpieczny Samorząd?
Proces aplikacji do projektu Cyberbezpieczny Samorząd jest zaprojektowany tak, aby samorządy mogły łatwo ubiegać się o dofinansowanie, jednocześnie zapewniając, że środki trafią do projektów mających największy potencjał w zakresie poprawy cyberbezpieczeństwa. Oto poszczególne kroki:
- zapoznanie się z dokumentacją konkursową – dokumentacja dostępna na stronie Centrum Projektów Polska Cyfrowa (CPPC) zawiera szczegółowe informacje na temat wymogów, kryteriów oceny wniosków oraz listę niezbędnych załączników, co pozwala na dokładne zrozumienie zasad aplikacji;
- przeprowadzenie wewnętrznej analizy potrzeb – ocena obecnego stanu infrastruktury IT, zidentyfikowanie luk w zabezpieczeniach oraz określenie priorytetowych obszarów wymagających inwestycji;
- przygotowanie wniosku o dofinansowanie – zawierającego szczegółowy i jasny opis planowanych działań, harmonogram realizacji, budżet projektu oraz oczekiwane rezultaty;
- złożenie wniosku za pośrednictwem platformy online – wnioski składane są za pośrednictwem dedykowanej platformy informatycznej udostępnionej przez CPPC;
- ocena formalna i merytoryczna wniosku – weryfikacja poprawności aplikacji i załączników, a także ocena merytoryczna, która koncentruje się na jakości projektu, innowacyjności oraz przewidywanym wpływie na cyberbezpieczeństwo;
- podpisanie umowy o dofinansowanie – precyzującej warunki realizacji projektu, w tym harmonogram, budżet oraz wskaźniki, które muszą zostać osiągnięte w trakcie realizacji.
Na każdym etapie aplikowania samorządy mogą liczyć na wsparcie CPPC. Organizowane są szkolenia i warsztaty, które pomagają w przygotowaniu wniosków. Można też skorzystać z konsultacji z ekspertami, którzy udzielają wskazówek dotyczących wymogów programu. Warto skorzystać z tej pomocy, aby uniknąć błędów formalnych i zwiększyć szanse na uzyskanie finansowania.
Finansowanie projektów modernizacji IT w jednostkach samorządu terytorialnego
Modernizacja infrastruktury IT w jednostkach samorządu terytorialnego (JST) to istotny krok w kierunku zwiększenia bezpieczeństwa i efektywności działania urzędów. (dowiedz się więcej o znaczeniu cyberbezpieczeństwa – Bezpieczeństwo informatyczne w firmie). Obecnie dostępnych jest wiele programów wspierających tego typu inwestycje.
Poza projektem Cyberbezpieczny Samorząd warto rozważyć inicjatywy o zasięgu regionalnym, ogólnopolskim czy unijnym, takie jak Fundusze Europejskie dla Nowoczesnej Gospodarki (FENG), Program Operacyjny Polska Cyfrowa (POPC) czy środki z Regionalnych Programów Operacyjnych (RPO). Pozyskanie dofinansowania pozwala na znaczne obniżenie kosztów modernizacji, co jest szczególnie ważne dla mniejszych gmin i powiatów dysponujących ograniczonym budżetem. Aby wybrać najkorzystniejsze źródło finansowania i sprawnie przejść przez formalności, skontaktuj się z FYR-Systems i porozmawiaj o możliwościach dopasowanych do Twoich potrzeb. Pomagamy także przejść przez proces aplikacji o środki.
FAQ
Jakie są największe zagrożenia cyberbezpieczeństwa dla samorządów?
Największe zagrożenia to ataki ransomware, phishing, wirusy oraz nieautoryzowany dostęp do systemów. Ich skutki mogą obejmować utratę danych, przerwy w działaniu urzędów oraz kary za naruszenia przepisów. Aby skutecznie przeciwdziałać tym zagrożeniom, samorządy mogą skorzystać z oferty FYR-Systems, która obejmuje m.in. wdrażanie zaawansowanych systemów ochrony sieci, audyty bezpieczeństwa oraz szkolenia podnoszące świadomość pracowników.
Jakie regulacje prawne obowiązują samorządy w zakresie ochrony danych?
Podstawą są przepisy RODO oraz ustawa o krajowym systemie cyberbezpieczeństwa, które nakładają obowiązek wdrożenia środków chroniących dane osobowe i zapewnienia bezpieczeństwa systemów IT. Dostosowanie infrastruktury i procedur do obowiązujących regulacji jest niezwykle ważne nie tylko z prawnego punktu widzenia, ale także z uwagi na bezpieczeństwo i zaufanie obywateli. Samorządy mogą skorzystać z pomocy FYR-Systems w zakresie dostosowania do przepisów, np. w zakresie konsultacji, audytów zgodności oraz konkretnych rozwiązań technologicznych spełniających surowe wymogi.
Jak wdrożyć politykę cyberbezpieczeństwa w urzędzie?
Proces powinien rozpocząć się od audytu stanu obecnego, który pozwoli zidentyfikować słabe punkty systemu. Następnie należy opracować politykę bezpieczeństwa zawierającą procedury, zasady dostępu oraz plan reagowania na incydenty. Niezbędne są inwestycje w odpowiednią infrastrukturę i rozwiązania technologiczne. Dążenie do cyberbezpieczeństwa wymaga też szkolenia personelu. FYR-Systems oferuje profesjonalne wsparcie na każdym etapie wdrożenia.
Jak samorządy mogą chronić swoje systemy IT przed atakami?
Podstawowe działania obejmują zastosowanie firewalli, oprogramowania antywirusowego, szyfrowanie danych oraz regularne aktualizacje systemów. Istotne jest także wdrożenie skutecznych systemów backupu oraz optymalizacja wskaźników RPO i RTO, co pozwala minimalizować skutki ewentualnych incydentów. Z pomocą specjalistów, takich jak FYR-Systems, jednostki samorządu terytorialnego mogą skorzystać np. z nowoczesnych rozwiązań backupowych oraz technologii ochronnych.
Jakie są koszty wdrożenia systemów zabezpieczeń w samorządach?
Koszty zależą od wielkości jednostki, zakresu wdrożenia oraz wybranych technologii. Samorządy mogą jednak znacznie obniżyć wydatki dzięki programom dofinansowania, takim jak Cyberbezpieczny Samorząd. Zapraszamy do kontaktu z FYR-Systems, jeśli chcesz dowiedzieć się więcej o dostępnych rozwiązaniach i wybrać odpowiednie źródło finansowania.
Jakie technologie wspierają cyberbezpieczeństwo w instytucjach lokalnych?
Nowoczesne firewalle, systemy IDS/IPS, narzędzia do zarządzania zasobami IT (np. LOG Plus) oraz zaawansowane systemy backupu, takie jak Dell Data Domain, to podstawa dbałości o bezpieczeństwo w samorządach. Warto stosować także systemy monitorowania sieci i systemy wykrywania anomalii. Niezbędne są także regularne audyty, które pomagają wyłapać ewentualne luki w zabezpieczeniach oraz potwierdzają zgodność instytucji z regulacjami. FYR-Systems dostarcza i wdraża wymienione technologie, oferując jednocześnie wsparcie techniczne, audyty i szkolenia.
Jakie są dobre praktyki w zarządzaniu bezpieczeństwem IT w urzędach?
Do najlepszych praktyk należą:
- regularne szkolenia pracowników w zakresie cyberzagrożeń,
- systematyczne aktualizacje oprogramowania i systemów operacyjnych,
- wdrożenie polityki haseł i kontroli dostępu,
- inwestycja w systemy backupu i odzyskiwania,
- monitorowanie sieci,
- prowadzenie audytów bezpieczeństwa i testów penetracyjnych.
Jak samorządy radzą sobie z atakami ransomware?
Najskuteczniejszą metodą jest prewencja: regularne kopie zapasowe, szkolenia pracowników oraz monitorowanie sieci. W przypadku ataku ważne jest szybkie odizolowanie zainfekowanych systemów i przywrócenie danych z backupu. FYR-Systems oferuje wsparcie w opracowaniu planów reagowania na incydenty oraz dostarcza rozwiązania backupowe zapewniające szybkie odzyskiwanie danych.
